زندگی نامه

دکتر غلامرضا اعوانی زاده ۵ اسفند ۱۳۲۱ در سمنان، فیلسوف ایرانی و استاد گروه فلسفه دانشگاه شهید بهشتی است. او چهره ماندگار سال ۸۲، عضو پیوسته فرهنگستان علوم، رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران و رئیس سابق موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه است. شهین اعوانی خواهر اوست.

زندگی و تحصیل

در کودکی راهی مکتب خانه شد تا خواندن و نوشتن، قرائت قرآن و آداب را بیاموزد، سپس به مدرسه علاء الدوله رفت و دوران ابتدایی به سبک جدید را پشت سرگذاشت. در دبیرستان به تحصیل در رشته ادبی پرداخت و در عین حال از مطالعه دورس دینی نیز غافل نبود. هم زمان با دروس دبیرستانی، زیر نظر شیخ فضل الله از علمای بنام سمنان، جامع المقدمات، سیوطی و متون قدیمی را تحصیل کرد. در سال 1340 با اخذ مدرک دیپلم دبیرستان به دلیل کسب رتبه ممتازی از دانشگاه آمریکایی بیرون بورس دریافت کرد و به آن دانشگاه رفت و در دوران تحصیل به فلسفه اسلامی علاقه مند شد و از استادانی چون چارلز اسکات شاگرد آلفرد نورث و ایتهد، چارلزمالک، ماجد فخری، صادق العظم، جیمز مشعلانی و پوچتی بهره گرفت. غلامرضا اعوانی در سال ۱۳۴۵ از دانشگاه بیروت لیسانس فلسفه گرفت. فوق لیسانس فلسفه را در سال ۱۳۴۷ از دانشگاه تهران دریافت کرد و تز خود را با عنوان «وجود شناسی از دیدگاه کانت و ملاصدرا» نوشت. در سال ۱۳۵۵ از دانشگاه تهران درجه دکتری در فلسفه گرفت و از رساله خود با عنوان «عقل و نفس در فلسفه افلوطین و تاثیر آن در فیلسوفان مسلمان و خاصه حکمت اشراق» دفاع کرد. از سال ۱۳۴۷ عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی (ملی سابق) بوده است. او در شرح زندگی خود می‌گوید: «من پنجم اسفند ماه ۱۳۲۱ هـ . ش در شهرستان سمنان به دنیا آمدم و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همانجا،‌ به پایان رساندم. در دوران دبیرستان، شاگرد اول بودم و همزمان از حضور علمایی که در محافل علمی شهرستان سمنان بودند، بهره می‌بردم. پس از دریافت مدرک دیپلم متوسطه، با استفاده از بورس تحصیلی، به دانشگاه بیروت رفتم و با مدرک لیسانس فلسفه ‌از آنجا فارغ التحصیل شدم. پس از آن به ایران آمدم و مقاطع فوق لیسانس و دکترا را در رشته فلسفه اسلامی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران گذراندم. در تهران،‌ علاوه بر تحصیلات رسمی و دانشگاهی،‌ نزد علمایی چون آقای محمدی، آقای محمدرضا‌ قمشه‌ای و مرحوم جلوه، ‌درس‌هایی را به سبک قدیم، آموختم. همچنین در انجمن فلسفه ایران که هم اکنون مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران نام دارد، ‌در محضر پروفسور ایزوتسو و پروفسور هانری کوربن شاگردی کردم و تاکنون حدود ۹ اثر، تألیف ، ‌ترجمه و تصحیح نموده‌ام.»

جایگاه علمی دکتر اعوانی

وی تاثیر به سزایی در شکل‌گیری و پویایی روند فلسفه‌جویی و نیز تسریع در فرایند رشد و گسترش فلسفهٔ ایرانی در دوران اخیر داشته است. اعوانی تا اوایل مرداد سال نود رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران بود، پس از او عبدالحسین خسروپناه به این موسسه رفت. او همچنین عضو هیئت رئیسه فدراسیون بین المللی انجمن‌های فلسفه جهان و نیز نخستین رئیس انجمن بین لمللی فلسفه اسلامی است. دکتر اعوانی یکی از نظریه پردازان قبل و بعد از انقلاب است که در کنار دکتر بهشتی و دکتر حبیبی، از پایه‌گذاران اندیشه حاکمیت جمهوری اسلامی ایران بوده است و در سال‌های اول انقلاب و بعد از آن در اکثر مباحث به دفاع از اندیشه خود پرداخته است.

آثار

تاریخ فلسفه: از دکارت تا لایب نیتس، فردریک چارلز کاپلستون، غلامرضا اعوانی (مترجم)، اسماعیل سعادت (ویراستار)، ناشر: سروش، علمی و فرهنگی

رمز وارستگی: زندگی نامه و شرح حال مرحوم حجت الاسلام حاج ملاغلامحسین هراتی رحمت الله علیه، غلامرضا اعوانی (مقدمه)، محمدحسن هراتی (گردآورنده)، ناشر: به تدبیر

چهره‌های ماندگار، دکتر غلامرضا اعوانی، غلامرضا اعوانی، محمود اسعدی (مترجم)، محمدجواد اسماعیلی (مترجم)، ناشر: زمان - ۱۳۸۲

مجموعه مقالات مولانا پژوهی (دفتر اول): عرفان مولانا، غلامرضا اعوانی (زیرنظر)، ناشر: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

لغت موران به پیوست چند اثر پراکنده، یحیی بن حبش سهروردی، ویلفرد مادلونگ (زیرنظر)، سیدمحمود یوسف ثانی (زیرنظر)، زابینه اشمیتکه (زیرنظر)، نصرالله پورجوادی (مصحح)، غلامرضا اعوانی (زیرنظر)، رضا پورجوادی (زیرنظر)، شهین اعوانی (زیرنظر)، ناشر: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین

کشف المعاقد فی شرح قواعد العقائد: چاپ عکسی از روی نسخه خطی کتابخانه دولتی برلین (آلمان) به ضمیمه بخشی از کتاب الملخص فخر رازی به خط تاج رازی، محمودبن علی حمصی رازی، ویلفرد مادلونگ (زیرنظر)، سیدمحمود یوسف ثانی (زیرنظر)، زابینه اشمیتکه (زیرنظر)، نصرالله پورجوادی (زیرنظر)، غلامرضا اعوانی (زیرنظر)، رضا پورجوادی (زیرنظر)، شهین اعوانی (زیرنظر)، ناشر: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین

مولانا و دین، غلامرضا اعوانی (زیرنظر)، ناشر: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

مولانا و جهان معاصر، غلامرضا اعوانی (زیرنظر)، ناشر: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

تحفه المتکلمین فی الرد علی الفلاسفه، محمودبن محمد ملاحمی خوارزمی، حسن انصاری (مقدمه)، ویلفرد مادلونگ (مقدمه)، سیدمحمود یوسف ثانی (زیرنظر)، زابینه اشمیتکه (زیرنظر)، نصرالله پورجوادی (زیرنظر)، غلامرضا اعوانی (زیرنظر)، رضا پورجوادی (زیرنظر)، شهین اعوانی (زیرنظر)، ناشر: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین

دو مجموعه خطی از آثار کلامی، فلسفی، فقهی ابن ابی جمهور احسائی (د: پس از ۹۰۶ ه/۱۵۰۱ م) نسخه برگردان دو دست نویس کتابخانه ...، ویلفرد مادلونگ (زیرنظر)، سیدمحمود یوسف ثانی (زیرنظر)، زابینه اشمیتکه (زیرنظر)، نصرالله پورجوادی (زیرنظر)، غلامرضا اعوانی (زیرنظر)، رضا پورجوادی (زیرنظر)، احمدرضا رحیمی ریسه (مقدمه)، شهین اعوانی (زیرنظر)، ناشر: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین

الکاشف (الجدید فی الحکمه)، سعدبن منصور ابن کمونه، ویلفرد مادلونگ (زیرنظر)، سیدمحمود یوسف ثانی (زیرنظر)، حامد ناجی اصفهانی (مصحح)، زابینه اشمیتکه (زیرنظر)، نصرالله پورجوادی (زیرنظر)، غلامرضا اعوانی (زیرنظر)، رضا پورجوادی (زیرنظر)، شهین اعوانی (زیرنظر)، ناشر: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

اعلام النبوه، احمدبن حمدان ابوحاتم رازی، غلامرضا اعوانی، صلاح الصاوی (مترجم)، ناشر: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران - ۱۳۸۲

آرامش و دوستی در ادیان ابراهیمی، عبدالرحیم گواهی، غلامرضا اعوانی، ناشر: علم

فرهنگ فلسفی

شروع تدریس استاد غلامرضا اعوانی در ترم تابستانی دانشگاه پکن

به دعوت دانشگاه پکن آقای دکتر غلامرضا اعوانی، استاد مدعو مرکز تتبعات عالیة علوم انسانی آن دانشگاه به منظور تدریس فلسفة اسلامی، عرفان اسلامی و فلسفة تطبیقی در دورة فشردة مقطع دکتری و نیز راهنمایی سه رساله دکتری فلسفة اسلامی، و برگزاری سه سخنرانی تخصصی فلسفة تطبیقی برای استادان و صاحبنظران علوم انسانی (هر ماه یک سخنرانی)،  به مدت سه ماه عازم پکن شده است. این ترم تحصیلی از تاریخ 15 آوریل 2013 (26 فروردین 1392) شروع شده است. طبق مصوبة مورخ 18 فروردین 92 هیئت رئیسة انجمن علمی حکمت و فلسفة ایران، در مدت زمانی که استاد غلامرضا اعوانی جهت تدریس در دانشگاه پکن، در چین بسر می‌برند،. جناب استاد سیدمصطفی محقق داماد (نایب رئیس انجمن)، مسئولیت رئیس هیئت مدیرة انجمن را بر عهده خواهند داشت.

 یادداشتی از دکتر غلامرضا اعوانی

ملاک و معیار حق

می پرسند آیا عقل هم مدار تشخیص حق از باطل وخیر از شر هست و اصلا مصدر حکم است؟ پاسخ به این پرسش امری ضروری برای ساماندهی و سازماندهی مدیریت اجتماعی امروز ماست. احکام اخلاق ما حکم می کند که چه خوب و چه بد است. مسلما حس، مصدر حکم نیست. مصدر حکم، عقل است هم احکام اخلاقی و هم اخلاق وجودی و غیره . در امروز و دوره قبلی کسانی که اصلا احکام اخلاقی را کاملا نسبی می دانستند می گفتند منشا آن فرهنگ هر جامعه ای است. مخصوصا در میان اینها سوفیست ها بودند. دراینان امر مطلق اخلاقی که امری منجز و قابل اعتباروقبول برای همه باشد نداریم. بلکه یا وضعی در اثر مواضعه یا براثر قرداداست. امروزه هم قرارداد اجتماعی به نظر بعضی ها پذیرفته شده و تمام قوانین رامدیون ومرهون نوعی قرارداد اجتماعی یا وضع می دانند، اینها کم نبودند. چه در دوره قرارداد اجتماعی ها یا کسانی که در قدیم می گفتند هرکس آنچه که به نظر او می رسد، حق است. بنابراین در ادامه می گویند معیاری برای تشخیص حق و باطل نداریم. اینها به نوعی سوبژکتیو است و به نوعی اصالت نسبت در اخلاق قائل شدند. امروزه هم عده ای هستند و این را مرهون این می دانند که قراردادی است که براثر پرورش انسان در محیطی اجتماعی تحت تاثیر آن قرار دارد و یا رفتار قرار می گیرد. یکی نظریه اصالت نسبت و دیگری نظریه اصالت نفع است که می گوید فایده ای که اخلاق به ما می رساند خوب است و آن چیز که حداکثر نفع را برای مردم دارد خیر است. عده ای ملاک و معیار را لذت والم می دانند و می گویند مقداری از نفعی که به ما می رسد منشا خوب بودن وفع اخلاقی است. بنابراین مسئله سوبژکتیو است که من به عنوان یک فاعل چه لذتی ازاین عمل می برم این را منشا ارزیابی احکام اخلاقی و ارزش های اخلاقی قرار می دهند. اما اگر قرار است اخلاقی باشد با اینها درست نمی شود و نمی توانیم به علم اخلاق و به یک اصل اخلاقی برسیم. اگر قائل به این باشیم که چیزی مورد توافق باشد حالا اگر دو نفر باشند که قائل به نسبیت باشند نمی توانند به یک مبدا مشترک برسند. او می گوید برای من درست است و دیگری می گوید برای من درست است، بنابراین هر دو درست است چنان که سوفیست ها وعده ای قائلند. ما نمی توانیم به یک نظریه مستحکمی درباره اخلاق برسیم. تنها راهی که وجود دارد راه کسانی است که قائل به اصالت عقلند. اگر عقل را برداریم اخلاق رذایل می شود و علم اخلاق و شناخت غیرممکن می شود. کسانی که قائل به اصالت عقلند، اخلاق را فطری می دانستند و به فطرت قائلند. که در اینجا بحث دراز دامنی وجود دارد که از ذکر آن خودداری می کنم.