پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای پیشبرد توسعه فرهنگی و اعتلای فرهنگ و ارزش‌های جامعه با رصد سالانه پژوهش‌های فرهنگی و با هدف معرفی این پژوهش‌ها به سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی و نیز تقدیر از پژوهشگران آن‌ها، شانزدهمین جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی را در هفته پژوهش در آذرماه 1402 در پنج محور فرهنگ، هنر، رسانه و ارتباطات، پژوهش های دینی و اسلامی و فناوری های جدید و آینده پژوه فرهنگی برگزار می‌کند. 

از این‌رو، معاونت پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات کنونی) از سال 1375، اجرای طرح «انتخاب برترین پژوهش‌های فرهنگی کشور» را در زمرة فعالیت‌های فرهنگی خود قرار داد و از سال 1380 پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات با حمایت جدی از پژوهشگران برای تقویت «فرهنگ پژوهش» و تشویق آنها به انجام پژوهش‌های روشمند و بومی به‌منظور تولید داده‌های برخاسته از نیازهای فرهنگی جامعه به مثابه ابزاری برای برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران فرهنگی، و ارزیابی توانایی‌های پژوهشی کشور در حوزه فرهنگ، این روند را ادامه داد.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با برگزاری مستمر جشنواره پژوهش فرهنگی در جریان‌سازی پژوهش فرهنگی نقشی مهم ایفا کرده است. تشخص ویژة جشنواره «پژوهش فرهنگی» به دیگر جشنواره‌ها مانند جشنواره فارابی که شمول و عمومیتی در حوزه‌های مختلف علوم انسانی دارد، معطوف‌بودن آن به پژوهش‌های فرهنگی است که اجرای آن با این ویژگی، معنادار می‌شود. تنها جشنواره‌ای که به‌طور اختصاصی موضوع «پژوهش» در حوزة فرهنگ و هنر ایران و نه لزوماً آثار فرهنگی و هنری را بررسی و ارزیابی می‌کند «جشنواره پژوهش فرهنگی» است. علاوه‌بر این، این جشنواره، تنها جشنواره‌ای است که ارزیابی آثار پژوهشگران خارجی در حوزه «فرهنگ و هنر ایران» را در اهداف خود داشته است. در خارج از کشور، بیش از ده‌ها مرکز تحقیقاتی و پژوهشی در حوزه ایران‌شناسی، فعالیت می‌کند. جشنواره پژوهش فرهنگی می‌تواند زمینه‌ای باشد برای شناسایی و رصد این تحقیقات. حتی در حوزه «دیپلماسی فرهنگی» نیز که به‌مثابه یکی از برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گسترش ارتباطات و مبادلات جهانی فرهنگ و هنر تعریف شده است. برگزاری چنین جشنواره‌ای، می‌تواند به‌مثابة ابزاری در توسعه مناسبات و دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران استفاده شود.

در اهمیت و ضرورت برگزاری جشنواره پژوهش فرهنگی باید گفت ترویج فرهنگ پژوهش در جامعه، به‌نحوی که بتواند جریان تحقیق را از حالت تصادفی و موسمی به شکل روندی منظم و نهادگونه و پایدار مبدل سازد و پژوهش را به‌مثابه وسیله اصلی برای ارتقای دانش و فن شناخت مجهولات و یافتن راه‌حل مشکلات در ارتباط با نیازهای کشور شناسانده و نهادی کند، مضاف بر آن‌که مستلزم سالم‌سازی و ارتقای فضای فرهنگی کشور است، نیازمند بستری مناسب برای کانالیزه کردن (مجرامند کردن) آن نیز هست. پایه و مایه این بستر در کاربست روندی است که به واسطه آن از انجام و اجرای پژوهش‌های موازی، پراکنده و پاشان و بی‌توجه به نیازهای اساسی جامعه جلوگیری کند. «جشنواره پژوهش فرهنگی»، محملی است مناسب تا از رهگذر آن بتوان در روشمندکردن و هدفمندکردن پژوهش، گام‌هایی استوار برداشت.

از میان ده‌ها جشنواره‌ای که سالانه در ایران برگزار می‌شوند و آثار فرهنگی- هنری را بررسی می‌کنند مانند جشنواره‌های فیلم فجر، تئاتر، موسیقی، کتاب سال، فارابی، علامه طباطبایی و ... تنها جشنواره‌ای که اختصاصاً موضوع پژوهش در حوزه فرهنگ و هنر ایران - و نه لزوماً آثار فرهنگی، هنری- را بررسی و ارزیابی می‌کند «جشنواره پژوهش فرهنگی» است.

در تداوم و تبعیت از سنت غالب جشنواره پژوهش فرهنگی  وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات تا کنون پانزده دوره انتخاب و معرفی پژوهش فرهنگی سال را پشت سر گذاشته است.

ویژگی ممتاز جشنواره پژوهش فرهنگی، پرداختن به موضوعاتی است که عبارتند از:

    لازمه اجرای فعالیت‌های فرهنگی و هنری رتبه‌بخش در کشور است.
    پشتوانه‌ای علمی برای برنامه‌ها و فعالیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
    منجر به شناسایی نگاه محققان خارجی به فرهنگ و هنر ایران می شود.


*جشنواره در سه بخش «اصلی»، «جوان» و «زنان» برگزار می‌گردد. بخش جوان جشنواره، پژوهشگران کمتر از 35 سال را شامل می شود.

- سایر بخش‌های جشنواره که متناسب با شرایط، امکان فعال‌سازی آنها و ارائه جوائز به برگزید‌گان وجود دارد،‌ عبارتند از:

-انتخاب «پژوهشگر پیشکسوت»

-انتخاب «پژوهشگر برتر استانی

 

جهت کسب اطلاعات بیشتر به صفحه اینترنتی اصلی جشنواره مراجعه کنید.